Աշխարհագրություն 02.12.2024

• ՀՀ տնտեսության ներկայիս նկարագիրը

Հայաստանի տնտեսությունը հենվում է այնպիսի ոլորտների վրա, ինչպիսիք են գյուղատնտեսությունը (ներառյալ միրգ և բանջարեղեն), հանքարդյունաբերությունը (հատկապես պղինձ և ոսկի) և արտադրություն (ներառյալ տեքստիլ և էլեկտրոնիկա):

• Աշխարհի ամենազարգացած երկրները

Աշխարհի ամենազարգացած երկրները ներառում են Միացյալ Նահանգները, Գերմանիան, Ճապոնիան և Շվեյցարիան, որոնք պարծենում են զարգացած ենթակառուցվածքով, արդյունաբերականացման բարձր մակարդակով և ամուր ֆինանսական համակարգերով:

• Աշխարհի թույլ զարգացած երկները

Աշխարհի ամենաքիչ զարգացած երկրները ներառում են այնպիսի երկրներ, ինչպիսիք են Բուրունդին, Չադը, Հարավային Սուդանը և Աֆղանստանը, որոնք բախվում են զգալի մարտահրավերների, ինչպիսիք են համատարած աղքատությունը, թերզարգացած առողջապահական համակարգերը և կրթության սահմանափակ հասանելիությունը:

• Երկրներ, որոնց տնտեսությունը կախված է նավթից

Այն երկրները, որոնց տնտեսությունը կախված է նավթից, ներառում են Սաուդյան Արաբիան, Ռուսաստանը, Վենեսուելան և Նիգերիան, որտեղ նավթի արտահանումը կազմում է նրանց ՀՆԱ-ի և պետական եկամուտների զգալի մասը:

Երկրներ, որոնց տնեսությունը կախված է արտաքին շուկայից

Այն երկրները, որոնց տնտեսությունը կախված է արտաքին շուկայից, ներառում են Չինաստանը, Գերմանիան, Ճապոնիան և Հարավային Կորեան, որոնք մեծապես ապավինում են արտահանմանը` տնտեսական աճը խթանելու և իրենց մրցունակությունը համաշխարհային շուկաներում պահպանելու համար:

Սեռատարիքային բուրգերի

Կատար

Նորվեգիա

Հայաստան

• ծնելիության թվի

Հայաստանում ծնելիության մակարդակը համեմատաբար բարձր է եվրոպական շատ երկրների համեմատ՝ տարեկան 12,7 ծնունդ 1000 մարդու հաշվով:
Նորվեգիա. Նորվեգիան ունի չափավոր ծնելիություն՝ համեմատած շատ այլ եվրոպական երկրների հետ՝ տարեկան 1000 մարդու հաշվով 11,2 ծնունդ:
Կատար. Կատարը համեմատաբար ցածր ծնելիություն ունի՝ տարեկան 1000 մարդու հաշվով 9,7 ծնունդ: Այնուամենայնիվ, կարևոր է նշել, որ Կատարը բնակչության զգալի աճ է գրանցել ներգաղթի և արտագաղթած մեծ բնակչության պատճառով:

• մահացության թվի

Հայաստան. Հայաստանն ունի մահացության միջին մակարդակ՝ տարեկան 1000 մարդու հաշվով մահացության 9,3 դեպք։
Նորվեգիա. Նորվեգիան ունի մահացության ցածր մակարդակ՝ համեմատած շատ այլ երկրների հետ՝ տարեկան մոտ 8,1 մահ 1000 մարդու հաշվով:
Կատար. Քաթարն ունի մահացության համեմատաբար ցածր մակարդակ՝ տարեկան 1,6 մահ 1000 մարդու հաշվով:

• տղամարդկանց և կանանց տարբերության

Հայաստան. Հայաստանում կանանց մասնաբաժինը մի փոքր ավելի մեծ է, քան տղամարդիկ, որտեղ յուրաքանչյուր կնոջը բաժին է ընկնում մոտավորապես 0,94 տղամարդ:
Նորվեգիա. Նորվեգիան ունի հավասարակշռված գենդերային հարաբերակցություն՝ բնակչության մեջ մոտավորապես հավասար թվով տղամարդիկ և կանայք:
Քաթար. Քաթարն ունի շեղված գենդերային հարաբերակցություն, որտեղ տղամարդկանց թիվը զգալիորեն ավելի մեծ է, քան իգական սեռի ներկայացուցիչները, ինչը հիմնականում պայմանավորված է արտագաղթած արական մեծ աշխատուժով: Հարաբերակցությունը մոտավորապես 3,4 տղամարդ է յուրաքանչյուր կնոջ համար:

ՀՀ բնակչությունը

• Կատարել վերլուծություն վերջին տարիներին ՀՀ-ում միգրացիայի տեմպերի ավելացման վրաբերյալ
• Դիագրամի միջոցով ցույց տալ ՀՀ բնակչության թվաքանակի փոփոխությունը, հավելյալ նշել արտագաղթի հիմնական տեսակները և սեփական տեսակետը

• Վերլուծել Հայաստանի Հանրապետության բնակչության արտագաղթի պատճառները 1990-ականներին, 2000-ականներին և մեր օրերին՝ 2020 թվականից սկսած։ Գրել հիմնական ուղղությունները և գրել կարծիք երևույթի մասին
  • 1990 – պատերազմներ, անվտանգության որոնում
  • 2000 – քաղաքական գործոններ, արտասահմանյան կրթություն
  • 2020 –
  • Հիմնականում գնում էին Ռուսաստան, ԱՄՆ, Եվրոպա
• ՀՀ բնակչության թվի աճի համար մոտակա տարիներին ինչպիսի՞ պայմաններ և նախադրյալներ են անհրաժեշտ:
  • ՀՀ տնտեսության զարգացում, նոր աշխատատեղերի ստեղծում և աղքատության վերացում

ՀՀ բնակչության տեղաբաշխումը.տարաբնակեցում

Կարող եք օգտվել էլեկտրոնային դասագրքից նույնպես.էջ 5,դաս 29

Բացատրել Հայաստանում բնակչության տեղաբաշխման առանձնահատկությունները

Ինքչան լեռնային է գոտին այնքան քիչ մարդ է ապրում հետևաբար քիչ է նաև խտությունը: Առաջ գոտում գտնվող քաղաքները գտնվում են մինչև 1000մ բարձրության վրա բայց զբաղեցնում է բնակչության 50%-ից շատ տարածքը:

Համեմատել այլ երկրների և տարածաշրջանների հետ

Հայաստան

Բնակչության խտությունը՝ մոտավորապես 104 մարդ մեկ քառակուսի կիլոմետրի վրա։

Վրաստան

Բնակչության խտությունը՝ մոտավորապես 58 մարդ մեկ քառակուսի կիլոմետրի վրա։

Ադրբեջան

Բնակչության խտությունը՝ մոտավորապես 120 մարդ մեկ քառակուսի կիլոմետրի վրա։

Թուրքիա

Բնակչության խտությունը՝ մոտավորապես 107 մարդ մեկ քառակուսի կիլոմետրի վրա։

Իրան

Բնակչության խտությունը՝ մոտավորապես 51 մարդ մեկ քառակուսի կիլոմետրի վրա

Քարտեզի օգնությամբ ցույց տալ առավել խտաբնակ շրջանները,բացատրել պատճառները

Բացատրել գոյւղական և քաղաքային բնակավայրերի տարբերությունը, առանձնացման սկզբունքները,  ուրբանիզացման մակարդակի առանձնահատկությունները

Գյուղական շրջանները սակավաբնակ են, հիմնականում զբաղվում են գյուղատնտեսությամբ և ունեն հիմնական ենթակառուցվածքներ: Բնակչության ավելի բարձր խտությամբ քաղաքային տարածքները հյուրընկալում են տարբեր տնտեսական գործունեություն և ունեն առաջադեմ ենթակառուցվածքներ: Տարանջատման սկզբունքները ներառում են տարածական, տնտեսական և սոցիալական տարբերություններ, իսկ ուրբանիզացիայի առանձնահատկությունները ներառում են բնակչության աճ, տնտեսական վերափոխում և բարելավված ենթակառուցվածքներ:

ՀՀ բնակչության ազգային կազմը և աշխատանքային ռեսուրսները

1. Գրել բնակչության կազմ, աշխատանքային ռեսուրսներ հասկացությունների բացատրությունը
   • Բնակչության կազմ՝ երկրի բնակչության ազգը, սեռը, ռասան, տարիքը
   • Աշխատանքային ռեսուրս՝ մարդիկ, որոնք կատարում են աշխատանք։
2. Բերել օրինակներ ՀՀ-ում ազգային կազմի առանձնահատկություններից
   • Հայերը կազմում են բնակչության ավելի քան 95%-ը
   • Կյանքի տևողությունը միջինում 74,2 տարեկանն է
3. Բացատրել աշխատանքային ռեսուրսների և տնտեսապես ակտիվ բնակիչների տարբերությունը
   • Աշխատանքային ռեսուրսներն այն մարդիկ են, ովքեր ընդունակ են աշխատելու, ընդ որում կարող են չաշխատել, իսկ տնտեսապես ակկիվ բնակիչներն այն աշխատանքային ռեսուրսներն են, որոնք աշխատում են։
4. Ներկայացնել ՀՀ-ում կրթական մակարդակի որակը
5. Կազմել դիագրամ՝ նշելով Հայաստանի ազգային կազմը
6. Համացանցից գտնել տեղեկություններ, թե Հայաստանը կրթական մակարդակով աշխարհում որերոդ տեղում է 

Լրացուցիչ առաջադրանք

1. Ըստ ազգային կազմի միատարությանը Հայստանը համեմատել հարևան երկրների հետ
2. Բացատրել՝ինչով է պայմանավորված Հայաստանում կրթական բարձր մակարդակը, համեմատել հարևան երկրների հետ, բերել կոնկրետ օրինակներ
3. Ներկայացնել ՀՀ սեռատարիքային բուրգը՝ համեմատել Ֆրանսիայի և Սուդանի բուրգերի հետ: